گروه توسعه شایستگی های حرفه ای معلمان متوسطه دوم نظری استان آذربایجان شرقی سایت اداره تکنولوژی و گروههای آموزشی استان آذربایجان شرقی
برگزاری جشنواره روایت نگاری تاملی، تجربه نگاری
ربکا پترسون، معلم سال آمریکا در سال ۲۰۲۳، بر اهمیت چند نکته در حرفه‌ی تدریس برنومعلمان تأکید دارد .
تأمل در تجربیات: پترسون بر این باور است که معلمان باید به‌طور منظم زمانی را برای بررسی و تحلیل عملکرد خود اختصاص دهند. این فرآیند به آن‌ها کمک می‌کند تا نقاط قوت و زمینه‌های قابل بهبود را شناسایی کرده و استراتژی‌های مؤثرتری برای آموزش توسعه دهند
تأمل در حرفه‌ی معلمی به معنای بازاندیشی و تحلیل تجربیات تدریس با هدف بهبود فرآیند آموزش است. این فرآیند به معلمان کمک می‌کند تا با بررسی عملکرد خود، نقاط قوت و ضعف را شناسایی کرده و راهکارهای مؤثرتری برای تدریس بیابند.
او معتقد است که معلمان با بازتاب تجربیات خود و مستندسازی لحظات موفقیت‌آمیز، می‌توانند رشد حرفه‌ای و شخصی خود را تقویت کنند
ابعاد تأمل:
تأمل پیش از عمل: برنامه‌ریزی و طراحی قبل از تدریس، شامل تعیین اهداف آموزشی و انتخاب روش‌های مناسب.
تأمل در حین عمل: بازاندیشی همزمان با تدریس، که معلم را قادر می‌سازد در مواجهه با موقعیت‌های غیرمنتظره تصمیمات بهتری بگیرد.
تأمل پس از عمل: تحلیل و ارزیابی پس از تدریس برای درک عمیق‌تر از تجربیات و بهبود دروس آینده.
راههای تامل در تجربیات
انعکاس روزانه: معلمان هر روز تجربیات، چالش‌ها و موفقیت‌های خود را در دفترچه‌ای یادداشت کنند. با مرور این یادداشت‌ها، الگوها و راهکارهای مؤثر را شناسایی کرده و در تدریس‌های آینده به کار گیرند.
گفت‌وگو با همکاران: او بر اهمیت به اشتراک‌گذاری تجربیات با همکاران تأکید دارد. این تعامل می‌تواند به معلمان کمک کند تا از دیدگاه‌ها و راهکارهای دیگران بهره‌مند شوند و به بهبود عملکرد خود بپردازند.
استفاده از فناوری: پترسون پیشنهاد می‌کند معلمان از ابزارهای دیجیتال مانند وبلاگ‌ها یا پلتفرم‌های آموزشی برای مستندسازی و به اشتراک‌گذاری تجربیات روزانه‌ی خود استفاده کنند. این کار می‌تواند به گسترش دامنه‌ی تأثیرگذاری و دریافت بازخوردهای سازنده کمک کند.
پترسون در مورد یادگیری و توسعه مهارت‌ها تأکید زیادی بر تقسیم کارهای پیچیده به بخش‌های کوچک‌تر و قابل مدیریت دارد. او این مفهوم را در زمینه‌های مختلفی مانند یادگیری، رشد شخصیت، و حتی مدیریت زندگی روزمره توضیح می‌دهد.
اصول تقسیم درس به بخش‌های کوچک :
پترسون معتقد است که هر وظیفه‌ای که بیش‌ازحد پیچیده به نظر برسد، باید به بخش‌های بسیار کوچک و قابل انجام تقسیم شود. این کار باعث کاهش اضطراب و افزایش انگیزه برای پیشرفت می‌شود.
او اشاره می‌کند که مغز انسان زمانی بهترین عملکرد را دارد که بین چالش و مهارت تعادل برقرار باشد. اگر یک موضوع بیش‌ازحد سخت باشد، فرد احساس ناتوانی می‌کند، و اگر خیلی آسان باشد، فرد احساس بی‌حوصلگی خواهد داشت. بنابراین، باید از ساده‌ترین بخش‌ها شروع کرد و به‌تدریج سختی را افزایش داد
پاداش‌دهی به خود برای ایجاد انگیزه:
پیترسون به استفاده از سیستم پاداش داخلی تأکید دارد. وقتی فرد یک مرحله کوچک از یادگیری را تکمیل می‌کند، می‌تواند با یک استراحت کوتاه، یک خوراکی موردعلاقه یا هر چیز دیگری به خودش پاداش دهد. این باعث تقویت انگیزه در بلندمدت می‌شود.
تأمل بر تجربه
روش‌های عملی پیاده‌سازی تأمل
– دفترچه بازتاب (Reflective Journal):
– ثبت روزانه تجربیات تدریس، موفقیت‌ها و چالش‌ها.
– مثال: «امروز استفاده از بازی آموزشی، مشارکت دانش‌آموزان را ۴۰٪ افزایش داد.»
توضیحات جامع درباره روش‌های عملی پیاده‌سازی تأمل در تدریس با تمرکز بر دفترچه بازتاب (Reflective Journal)
تأمل حرفه‌ای یکی از مؤثرترین روش‌ها برای رشد و توسعه مهارت‌های معلمی است. در ادامه، به تفصیل به روش‌های عملی پیاده‌سازی آن، به ویژه دفترچه بازتاب، پرداخته می‌شود:
دفترچه بازتاب (Reflective Journal)
تعریف:
یک ابزار شخصی برای ثبت منظم تجربیات، احساسات، چالش‌ها و موفقیت‌های روزانه معلم در کلاس درس. این دفترچه به معلمان کمک می‌کند تا با نگاهی انتقادی به عملکرد خود، الگوهای تدریس را شناسایی و بهبود بخشند.
مراحل استفاده:
انتخاب فرمت:
– دفترچه فیزیکی، فایل دیجیتال (Word، Google Docs) یا اپلیکیشن‌های یادداشت‌برداری (مانند Evernote).
– مثال: استفاده از اپلیکیشن OneNote برای دسته‌بندی موضوعات.
زمانبندی ثبت:
– اختصاص ۱۰-۱۵ دقیقه پس از هر جلسه تدریس برای نوشتن.
– بهتر است ثبت تجربیات بلافاصله پس از کلاس انجام شود تا جزئیات فراموش نشوند.
ساختار نوشتن:
– رویداد: چه اتفاقی در کلاس افتاد؟ (مثلاً دانش‌آموزان در حل مسئله ریاضی مشکل داشتند.)
– واکنش شما: چگونه پاسخ دادید؟ (مثلاً توضیح مجدد مفهوم با استفاده از مثال عملی.)
– تأثیر: نتیجه چه بود؟ (مثلاً ۷۰٪ دانش‌آموزان توانستند مسئله را حل کنند.)
– بازتاب: چه چیزی یاد گرفتید؟ چگونه می‌توانید بهتر عمل کنید؟
نمونه یک ورودی دفترچه:
تاریخ: ۲۰ مهر ۱۴۰۲
موضوع درس: آموزش کسرها به پایه چهارم
– رویداد: دانش‌آموزان در درک مفهوم “یک دوم” مشکل داشتند.
– واکنش من: از یک پیتزای کاغذی برش خورده استفاده کردم تا مفهوم را بصری کنم.
– تأثیر: مشارکت افزایش یافت، اما برخی هنوز در محاسبه اشتباه می‌کردند.
– بازتاب: دفعه بعد از ابزارهای تعاملی دیجیتال (مثل اپلیکیشن Fraction Circles) استفاده کنم.
تحلیل دوره‌ای:
– هر ماه یک بار، ورودی‌های دفترچه را مرور کنید و الگوهای تکرارشونده را شناسایی کنید.
– مثال: اگر متوجه شدید دانش‌آموزان در درک مفاهیم انتزاعی مشکل دارند، می‌توانید روش تدریس خود را به سمت ابزارها و تکنولوژی های نوین ببرید
